Hypothyreoïdie
· Vrouwen met zwangerschapswens en gekende hypothyreoïdie dienen preconceptioneel op TSH gecontroleerd te worden om de substitutietherapie optimaal aan te passen alvorens zwanger te worden.
Subklinische Hypothyroïdie
· Er is geen consensus dat vrouwen met een zwangerschapswens en subklinische hypothyreoïdie preconceptioneel met levothyroxine behandeld dienen te worden.
Hyperthyreoïdie
· Verwijs vrouwen met zwangerschapswens en hyperthyreoïdie of positieve TSH-receptor-antistoffen door naar de endocrinoloog en gynaecoloog.
Schildklierlijden heeft een prevalentie van ongeveer 6,2 per duizend vrouwen (Domus Medica).
Er wordt aangeraden om patiënten met schildklierlijden en een kinderwens door te verwijzen (Domus Medica; NHG-Standaard Schildklierlijden).
Hypothyreoïdie
Schildklierhormoonwaarden kunnen sterk wijzigen tijdens de zwangerschap (Domus Medica). Als gevolg van toegenomen oestrogeenwaarden zou reeds vanaf een zwangerschapsduur van 5 weken de behoefte aan schilklierhormonen bij vrouwen met hypothyroïdie toegenomen zijn. Vanaf de 16de tot de 20ste week zwangerschap stabiliseert de behoefte zich. Hierna treedt een plateaufase op (NHG).
Bij een onbehandelde of onderbehandelde hypothyreoïdie is sub- of infertiliteit mogelijk (Domus Medica). Hypothyreoïdie, voornamelijk in het eerste trimester, wordt geassocieerd met een verhoogd risico op miskramen (Domus Medica, NHG Schildklieraandoeningen), lagere neonatale psychomotore ontwikkelingsscores en lagere IQ-scores op 4- tot 7-jarige leeftijd. Later in de zwangerschap is er meer kans op complicaties zoals zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie, solutio placentae, anemie, bloedingen postpartum, prematuriteit, laag geboorte gewicht, IUVD en foetale mortaliteit (NHG/NHG Schildklieraandoeningen).
Bij zwangerschapswens en ten laatste na een positieve zwangerschapstest dienen patiënten met hypothyroïdie contact te nemen met de huisarts. Preconceptioneel (Domus Medica) en zeker bij aanvang van de zwangerschap worden TSH en TSH-receptor-antistoffen bepaald. Dit laatste om de diagnose van de ziekte van Graves tijdig op te sporen.
- Indien aanwezige TSH-R-antistoffen, verwijst de arts door naar een endocrinoloog. De huisarts verhoogt alvast de dosering levothyroxine met 25% om adequate schildklierwaarden te behouden (NHG Schildklieraandoeningen). De opvolging gebeurt in nauw overleg met de endocrinoloog (Domus Medica).
- Indien afwezige TSH-R-antistoffen, kan de huisarts ervoor kiezen de vrouw zelf te begeleiden tijdens de zwangerschap (NHG Schildklieraandoeningen).
Preconceptioneel, in het begin van de zwangerschap en elke vier weken tijdens de zwangerschap is controle van TSH en vrije T4 om levothyroxine optimaal aan te passen (Domus Medica, AJOG). Euthyreoïdie is noodzakelijk voor een goede ontwikkeling van het embryo. Er wordt gestreefd naar een TSH-waarde van 1 to 2 mU/l (NHG). Gemiddeld genomen hebben vrouwen een dosisverhoging van 30% nodig zodra de zwangerschap bevestigd is en blijken zij bij het bereiken van de plateaufase ongeveer 50% meer schildklierhormoon nodig te hebben (NHG). Enkele kleine studies suggereren dat reeds in het begin van de zwangerschap of net voor de conceptie een verhoging van de substitutiedosis noodzakelijk kan zijn (Domus Medica).
Subklinische hypothyreoïdie
Er is geen consensus of vrouwen met subklinische hypothyreoïdie moeten worden behandeld van zodra zij een zwangerschapswens hebben (NHG). Subklinische hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap werd geassocieerd met een verhoogd risico op zwangerschapscomplicaties. Behandeling met levothyroxine is veilig tijdens de zwangerschap. Het is echter niet duidelijk of het suppleren van deze vrouwen zwangerschapscomplicaties voorkomt en positieve effecten heeft op het kind (NHG Schildklieraandoeningen). Tijdens de zwangerschap wordt controle van de schildklierfuncties wel aanbevolen (NHG).
(Subklinische) Hyperthyroïdie
-
Perinatale complicaties
Een niet gecontroleerde maternale hyperthyroïdie wordt gelinkt aan een verhoogd risico op preëclampsie, hartfalen, thyroïtische crisis en solutio placentae. Bij het kind kan het groeivertraging, laag geboorte gewicht, prematuriteit, intra-uteriene vruchtdood en neonataal zowel immunologische hypo-of hyperthyreoïdie veroorzaken (NHG).
Bij de ziekte van Graves zijn de TSH-receptor-antistoffen de oorzaak van de hyperthyreoïdie. Na succesvolle behandelingen blijven deze antistoffen soms langdurig in het bloed aanwezig. Ook als er geen klachten en/of hyperthyreoïdie meer is, veroorzaken de antistoffen tijdens de zwangerschap een verhoogd risico op zwangerschapscomplicaties. De antistoffen passeren de placenta en kunnen een foetale hyperthyreoïdie veroorzaken (NHG Schildklieraandoeningen).
Doorverwijzing naar een endocrinoloog en gynaecoloog is aangewezen.
Bij zwangerschapswens dienen vrouwen naar de endocrinoloog doorverwezen te worden als zij:
- Voor hyperthyroïdie behandeld worden met de combinatie van een thyreostaticum en thyroxine, of
- De ziekte van Graves in de voorgeschiedenis hebben
Deze zal TSH, vrije T4 en TSH-receptor-antistoffen bepalen en behandelen met de titratiemethode (NHG). De bedoeling van de titratiemethode is dat er een zo laag mogelijke dosering propylthiouracil wordt gebruikt voor en tijdens de zwangerschap (NHG Schildklieraandoeningen). De zwangerschap wordt beter uitgesteld tot de hyperthyreoïdie goed gecontroleerd is (NHG Schildklieraandoeningen). Bij zwangerschap is doorverwijzing naar een gynaecoloog aangewezen.
De eerste 6 maanden na behandeling met radioactief jodium wordt een zwangerschap afgeraden (NHG).